Vojačunkoški: tuttavuštumini uškomattomah luonnonihmeheh
Mainintoja Vojačunkošešta löytyy jo keškiajoista, noin 1500-luvulta alkuan ihmiset ihual’tih košen voimua. Monissa matkaoppahissa koškie šanotah Karjalan runollisimmakši paikakši – šen rannoilla intuo ečittih runoilija Gavriil Deržavin ta kirjailija Mihail Prišvin.
Ennein koški oli nellän metrin korkie, vejen pauhu oli verratoin ta kuulu 18 kilometrin piäššä. Kirjutetah, jotta 1600-luvulla kyläššä oli 26 muanruatajien taluo, kirikkö ta papin talo. Koški jakautu kolmeh huarah: Mel’ničnii, Sredinnaja pad’ ta Tolčeja. Melničnii-huaran piällä rakennettih melliččä, mistä tuliki šen huaran nimi. Tolčeja-huaran vierellä oli Vojačun kaivokšen šurvoja ta huuhtoja tehaš.
Vuosina 1742–1783 kylän lähellä toimi Vojačun kaivoš, mistä šuatih kuparie Aunukšen kaivoštehašta varoin ta enšimmäistä venäläistä kultua. Juuri šilloin šiinä kävi runoilija Gavriil Deržavin.
Košen lähellä Vienanmeren-Itämeren kanavan šulkujen vierellä šeisou muistitaulu, kumpasešša on kirjutettu, jotta Vojačun kaivoš on 1700-luvun tuotannollini muistomerkki. Šiitä šuatušta malmista oli šulatettu yli kuuši tonnie kuparie.
Nykyjäh Vojačunkošešta jäi vain Sredinnaja pad’ -huara. Vaikka nykyjäh še huara ei ole niin voimakaš, ka še missänä tapahukšešša ei vähennä košen kaunehutta.
Koški on luonnonkaunis ta ihana. Šiih voipi kaččuo kahešta näkökulmašta. Valokuvaukšellisin näkökulma tulou još on mahollisuš noušša košella ta istuutuo vejenlašun reunalla. Tuntehet ollah unohtumattomie.
Šanotah, jotta kulettuo 500 metrie alemmakši pitin joven virtua matkuaja löytäy rannalla muuratun valkien tähen ta pikkusen näkyjän kirjutukšen “Stalin”. Še on Vienanmeren-Itämeren kanavan rakentajien muisto. Juuri Vienanmeren-Itämeren kanava muutti Vojačunkošen ulkonäkyö vuotena 1933. Uikujärvi, min lähellä on Vojačču, nouši yli kuuvvella metrillä. Uikujoki šai uuvven nisan. Tolčeja-huaran paikalla on nyt kanavan šulku, a Mel’ničnii-huara on kuivan.
Pos’olkašša voipi nähä ijäkši uinonnehie Vojačun al’umiinitehtahan putkie, vielä kaunehie vaikka melkein tyhjennehie taloja Stalinin empiiri -tyylissä, Leninin muistopaččahan, voimistelijan epätavallisen veššokšen stadionin vierellä, Vienanmeren-Itämeren kanavan šulun.
Wikipedijan tekstin mukah, vuosina 1929–1930 Vojačušša oli Solovetskin vankileirin ošašto, a myöhemmin peruššetih Vienanmeren-Itämeren leiri, kumpasen piätehtävänä oli juuri Vienanmeren-Itämeren kanavan rakentamini.
Nyt Vojačušša nykysen ojennušlaitokšen korkien betonišeinän takana šilmäh pistäy kirikön pienenkokoni kultani kupoli. Šemmoni uškomattoman luonnon ta ihan tovennäkösen ihmisen yhissyš.
