Abunik tradicijoiden kaičendas
Muzejiden marafon: sugupol’viden dialog” -projekt tehtihe 2023. voden heinkuspäi 2024. voden kül’mkun lophusai. “Baltianmeren suomalaižiden rahvahiden ligan” pämez’ Anna Anhimova starinoiči meile tarkemba projektan polhe.
— Meiden sebral oli “Muzejiden marafon: käzitöd” -projekt. Mö ajelim Karjalan erazvuiččihe rajonoihe da kacuim, kut sigä kaitas käzitöiden mahtoid: tehtas-ik sigä midä-ni savespäi vai poimdas-ik rahvahaližid ornamentoid, kuvatas-ik tohespäi i muga edemba. Siloi mö nägištim, miše nene tradicijad völ eläba. Muga sündui idei tehta projektan jatktand i ühtes sirtta mugoižed rahvahan tedod sugupol’vespäi toižehe. Udele projektale andoim “Muzejiden marafon: sugupol’viden dialog” -nimen, – sanub Anna.
Täl kerdal oli valitud kahesa Karjalan rajonad: Änižröun, Kondopogan, Oloncan, Medvežjegorskan, Pr’ažan, Pudožan da Kemin rajonad da Petroskoi-lidn. Päazjan projektan tegijad ajeliba neniden rajonoiden muga nimitadud “unohtadud” külihe. Kaikuččes küläs homaičuz oli kingitadud erazvuiččihe azjoihe, no kaik küläd ühtenzoiti üks’ tem – sugupol’viden dialog. Aigvoččed ristitud jagoihe norištonke rahvahaližen sömižen receptoil, starinoičiba erazvuiččiš kaluiš, miččid tämbei vajehti nügüdläine tehnik.
Ühtes Liganke radoi Margarita Kemppainen – tetab Karjalan mastar’. Hän ombleb Karjalan rahvahaližid sädoid tätüižile.
Margarita starinoiči projektan ühtnikoile Karjalan rahvahiden sädoiden erigoičusiš da ozuti, kut tätüižiden abul voib eläda tradicii.
— Oli melentartuine statj Pudožan rajonas. Meiden tundištoitusen jäl’ghe sigälaižed eläjad pakičiba mindai painda kirj Avdejevo-külän polhe. Kümne vot hö keraziba materialad sen täht. Kirjale anttihe “Unohtadud külid ei ole” -nimi. Kirjas om 126 lehtpol’t, sen kerazi koume mest. Hö pirdiba kirjan täht kartad da znamoičiba niiš, kus mitte sija oli: kus oli škol, kus oli pert’, kus oli živatoiden tanaz. En voind hül’gäita neniden ristituiden pakičust. Hot’ projektaha ei olend pandud den’goid kirjan painandale, mö löuzim voimusen tehta se, – starinoičeb Anna.
Projektan ekspedicijoihe ajeli mugažo fotokuvadai Ilja Timin, kaikuččen rajonan täht hän tegi londuzkuvid. Nügüd’ nene kuvad čomitaba sigälaižed ozutelused.
Muga om Šokšus-ki. Änižröunaspäi oli valitud kaks’ küläd: Ladv da Šokš. Ladvas projektan üntnikad abutaba kaita sijaline dialekt – ladvalaine pagin, a Šokšus oli pättud tugeta ani tehtud školmuzei.
— Jäl’gmäižil vozil Kalag’ da Šoutjärv’ paksus oli tugetud projektoil. Sikš meletim, miše täl kerdal pähomaičuz tariž kingitada Šokšhu. Muloi sigä oli tehtud muzei. Minä nägen necen muzejan perspektivoid. Muzei täuttas uzil predmetoil. Projektan aigan mö tegim Šokšun školas kuz’ azjtegod. Tämbei oli meiden lopvastuz tägä, – ližadab Anna.
“Kodima”-lehtesen radnikad mugažo oliba necil lopvastusel da kacuiba, kut lapsed starinoičiba muzejan kaluiš da rindatiba ned nügüdläižidenke ladehidenke.
Ühtes Annanke hö kuvaziba videorolikad kaluiš, möhemba nene videorolikad pandas “Kiži”-muzejan lehtpolele Internetas. Ved’ kaik tedaba, miše ozutelusile putub vaiše 4–5 % todud kalud, toižed kaitas muzejiden fondoiš. Šokšulaižil lapsil da opendajil om völ äi radod edel: heile pidab lugeda kaik predmetad i tehta katalog. Mugažo Šokšun da toižiden küliden täht projektan den’goil oli osttud tätüteatrad, miččed abutaba opeta kelid da tedištada rahvahan kul’turas urokoil.
“Muzejiden marafon: sugupol’viden dialog” -projekt andoi rehkaidusen radole kaikuččes Karjalan rajonas. Projektan tegijoiden planoiš oli tugeta nenid ristituid, kudambad kaičeba ičeze rahvahan kul’turad, abutada heile kehitoittas neciš rados.
Ližaks, projekt lahjoiči sen ühtnikoile uzid tarbhaižid tundištoitusid. Ozutesikš, ekspedicijan jäl’ghe Ilja Timinad kuctihe ühthe rajonoišpäi ozutamha mastar’-klass. Hän starinoiči lapsile fotokuvadajan rados, openzi heid tehmaha fotod.
“Muzejiden marafon: sugupol’viden dialog” -projekt tehtihe Kul’turižiden iniciativoiden prezidentan fondan rahatugel.
