Ammatti, kummaista pitäy “läsie”
Nadežda Valui 35 vuotta ruato felššerinä Jyškyjärveššä. Tapahukšie ta muisselmie riittäy monen tunnin pakinah. Niitä kertuos’s’a näkyy, kuin naini tykkyäy omua ruatuo ta kuin oikie oli tämän taipalehen valinta.
– Nadežda, kerro, mistä šiun juuret ollah, mistä vanhemmat ollah kotosin?
– Muamo on kotosin Kontokista, eli Uhtuošša, tuatto on kotosin Venehjärveštä ta eli Viitavuarašša. Molommat oltih karjalaiset ta nuorina ruattih uitošša, šielä tuttavuššuttih ta mäntih yhteh. Heilä ehotettih elyä Uuvvešša Jyškyjärveššä, Borovoissa, ka hyö haluttih elyä kyläššä, jotta šais hoitua šiivattua. Pereheššä pakasima karjalakši, a konša mänin kouluh opaššuin venäjyä.
– Šie 35 vuotta ruavoit felššerinä, mitein ta mintäh valičit tämän ammatin? Tiesithän, jotta še on vaikie ruato.
– Tiesin kyllä, ka miun čikko oli kätilönä tiälä ta hänen potruška oli felššerinä. Näin mieki piätin, jotta haluon olla felššerinä. A lapšuošta alkuan tahoin olla liäkärinä. Miula oli šeiččemen vuotta, kun jouvuin pol’niččah ta hyvin pitälti olin šielä. Šen jälkeh šynty tahto opaštuo liäkäriksi, ka koulun jälkeh heti ei onnistun piäššä opaštumah yliopistoh, ruavoin ruokalašša kakši vuotta ta piäsin opaštumah opistoh. Konšana en saleinun täštä piätökšeštä.
– Mitä felššerin kyläššä on ruattava?
– Vaikka mitä. Šen pitäy olla valmis yöllä ta päivällä tulla apuh, onko pihalla kuuma tahi pakkani, šatauko vettä tahi lunta, ka piti ruttoh šuoriutuo ta lähtie.
– Kerro enšimmäisistä päivistä työpaikalla.
– Opaššukšen jälkeh miut lähetettih ruatamah Luušalmeh. Kolme kuukautta keššin šielä ta šentäh kun olin vuottamašša vanhempua tytärtäni. Kun tyttö täytti kahekšan kuukautta mänin ruatoh. Jyškyjärveššä oli šilloin pol’ničča ta oli juuri še aika, konša ei riittän liäkärijä. Miula, nuorella tytöllä, piti ruatua šitä, mitä liäkärit tavallisešti ruatah, ta koko ajan opaštuo. Šen jälkeh pol’ničča pantih kiini ta jäi vain ambulatorija. Oikein hyvä työkollektiivi oli, kaikilla työpaikoilla oli ruatajie – meijän omie tyttöjä.
– Konša šilma kyšytäh kertuo ruavoštaš, mitä šie kerrot? Mimmosie tapahukšie tulou mieleh?
– Oli äijän kaikenmoista tapahušta. Ennein monie läsijie ei otettu pol’niččah, piti koissa hoitua heitä ta joka päivä muutoma kerta käyvä heijän luokše. Eryähänä kešänä oli kahekšan vaikieta šairašta, oli kuuma kešä ta ihmisillä ei onnistun šelittyä, jotta vähemmän pitäis ruatua.
Oli ykši tapahuš, kun tytöllä oli vaikie keuhkokuume ta šen šyynä oli harvinaini bakterija. Šilloin ei ollun tarvittavua liäkehtä ta tyttöraiska kuitenki kuoli. 1990-luvulla oli vaikieta, šentäh kun ei rittän liäkkeitä ta šijetarpehie, ka ihmisie vet piti auttua. Kaikenmoista tapahušta oli ta mie šanon aina, jotta miun ammatti on vaikie ka še on oikein mukava ta pitäy ”läsie” omašta ammatista.
